61 Χρόνια
Οι αρχιτέκτονες που άλλαξαν την “ιστορία”
Το αρχιτεκτονικό Γραφείο Ι+Α Φιλίππου έχει συμπληρώσει 61 χρόνια ζωής. Ιδρύθηκε το 1960 από τους αδελφούς Ιάκωβο και Ανδρέα Φιλίππου. Είναι ένα Γραφείο που έχει στο ενεργητικό σημαντικά έργα σε Κύπρο και εξωτερικό και ένα Γραφείο εισήγαγε στην Κύπρο τον επαγγελματισμό και την τεχνογνωσία εφ όλης της ύλης για μια κατασκευή. Οι ιστορίες που συνοδεύουν το Γραφείο και τους ιδρυτές τους πολλές. Για όλα αυτά μιλήσαμε με τον κ. Ανδρέα Φιλίππου.
60 χρόνια
Μια ξεχωριστή δημιουργική πορεία
Το αρχιτεκτονικό γραφείο, Ι+Α Φιλίππου αρχιτέκτονες · μηχανικοί, ιδρύθηκε από τα δύο αδέρφια Ιάκωβο και Ανδρέα Φιλίππου και το 2021 συμπλήρωσε 60 έτη δημιουργικής πορείας.
Η πορεία του Γραφείου είναι συνυφασμένη με τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, κατά την οποία το νησί διανύει τα πρώτα του βήματα ως ανεξάρτητη χώρα. Το αρχιτεκτονικό τοπίο προέτασσε τότε την ανάγκη για ανανέωση και εξέλιξη, μέσα από τις νέες αρχιτεκτονικές και άλλες διατάξεις, αλλά και τις αναδυόμενες ανάγκες της εποχής.
Το Γυμνάσιο Κύκκου στην Έγκωμη αποτελεί το πρώτο έργο του Γραφείου που σφραγίζει την απαρχή μιας αδιάκοπα ανοδικής πορείας. Στη συνέχεια, άλλα σημαντικά έργα υποδομής, κρατικά και ιδιωτικά, αλλά και μια πλειάδα τουριστικών και οικιστικών αναπτύξεων, βάζουν τα πρώτα γερά θεμέλια του Γραφείου μέχρι το καλοκαίρι του ’74. Με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τα πάντα αλλάζουν άρδην στο νησί και το Γραφείο Ι+Α Φιλίππου δεν έμεινε ανεπηρέαστο.
Το οικονομικό αλλά και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, οδηγεί τις εργασίες του Γραφείου εκτός συνόρων, με στόχο την επιβίωση του και κυρίως την οικονομική επιβίωση του ανθρώπινου δυναμικού που το απάρτιζε. Η δραστηριοποίηση στο εξωτερικό ήταν απαραίτητη. Η Μέση Ανατολή και κυρίως το Ομάν, διετέλεσαν σημεία-σταθμούς στην πορεία του Γραφείου, τόσο για την ανάσα ζωής που έδωσαν, όσο και για την εμπειρία που αποκτήθηκε στο χώρο των αναπτύξεων. Σαν επιστέγασμα όλων αυτών των δραστηριοτήτων του Γραφείου Ι+Α Φιλίππου είναι ο σχεδιασμός και η δημιουργία του Συνεδριακού και Ξενοδοχειακού Συγκροτήματος «Al Bustan Intercontinental Hotel» στο Μουσκάτ, Ομάν. Η συμμέτοχη του Γραφείου σε ένα τόσο μεγάλο έργο συνετέλεσε στην απόκτηση μιας μεγάλης εμπειρίας και αποτέλεσε ένα μεγάλο σχολείο για το προσωπικό του Γραφείου που είχε την ευκαιρία να συμμετέχει στο έργο αυτό.
Όταν η δεκαετία του ’80 έδωσε μια νέα οικονομική πνοή στη χώρα, το Γραφείο επικεντρώθηκε μεταξύ άλλων έργων σε ξενοδοχειακές αναπτύξεις, κτήρια μεγάλων οργανισμών και τραπεζών, καθώς και οικιστικές μονάδες και ιατρικά κέντρα.
Το 2013, με τις νέες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές στην Κύπρο, το Γραφείο θα ακολουθήσει και πάλι τον δρόμο του εξωτερικού. Συγκεκριμένα, έργα στο Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία, παράλληλα με μεγάλες αναπτύξεις στο εσωτερικό, βοήθησαν το Γραφείο να ορθοποδήσει εκ νέου.
Σήμερα, με ένα πολυδιάστατο βιογραφικό που αριθμεί πέραν των τριών χιλιάδων αρχιτεκτονικών έργων και έχοντας υλοποιήσει έργα σε όλες τις κατηγορίες, το Γραφείο απασχολεί περίπου 70 άτομα ειδικευμένο προσωπικό: αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, πολιτικούς μηχανικούς και τεχνικούς, καθώς και υποστηρικτικό διοικητικό προσωπικό, και παρέχει υψηλού επιπέδου συντονισμένες υπηρεσίες, σε όλους τους προαναφερθέντες κλάδους, για έργα διαφόρων κλιμάκων και με ποικίλους βαθμούς πολυπλοκότητας. Αξίζει επίσης, να αναφερθεί, ότι το Γραφείο έχει συνεργαστεί με επιτυχία με πολυάριθμους τοπικούς και διεθνή οίκους, όλων των ειδικοτήτων.
Με το βλέμμα στο μέλλον
Με πολυδιάστατη συνεισφορά στα αρχιτεκτονικά και ευρύτερα δρώμενα της Κύπρου, η Ι+Α Φιλίππου αρχιτέκτονες μηχανικοί Ε.Π.Ε., προσανατολίζεται στο μέλλον, αφοσιωμένη στις συνεχώς εναλλασσόμενες διατάξεις και στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και τεχνογνωσιών, τόσο σχεδιαστικά όσο και κατασκευαστικά.
«Στόχος μας, είναι η συνεχιζόμενη εξέλιξη με προσήλωση στον πολυσύνθετο χαρακτήρα των εποχών που έπονται, χρησιμοποιώντας ως αφετηρία τις γνώσεις, τις αρχές και τις αξίες που διαχρονικά κατέχει το Γραφείο μας.
Με πλήρη συνείδηση των αρχών και των ευθυνών που κληρονομήθηκαν και μας χαρακτηρίζουν, τα διευθυντικά στελέχη Αλέκος, Άλκης, Πάρις, και Παύλος συνεχίζουν να εξελίσσουν την αρχιτεκτονική με νέες ιδέες και προσελκύουν μεγάλες επενδύσεις και έργα στο δυναμικό του Γραφείου. Η προσθήκη της 3ης γενιάς στο Γραφείο με τους αρχιτέκτονες Στέφανο και Μάρκο Φιλίππου, έρχεται να δώσει νέα πνοή και προοπτική στην ιστορία του Γραφείου μας», αναφέρουν από την εταιρεία.
Ιδρυτές και συνεχιστές
Ιάκωβος Φιλίππου (1930 – 2009) – Αρχιτέκτονας και ιδρυτικό μέλος.
Ο Ιάκωβος Φιλίππου είχε μελετήσει και επιβλέψει ένα πολύ μεγάλο αριθμό έργων, με διάφορα επίπεδα πολυπλοκότητας και έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση. Πέρα από την επαγγελματική του δραστηριότητα, είχε υπηρετήσει πολλούς δημόσιους οργανισμούς, διετέλεσε αντιδήμαρχος της Λευκωσίας, ήταν ηγετικό στέλεχος του ΘΟΚ, διετέλεσε πρόεδρος του Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών της Κύπρου, και υπήρξε πρόεδρος του Συμβουλίου Εγγραφής Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών της Κύπρου.
Ανδρέας Φιλίππου – Αρχιτέκτονας και ιδρυτικό μέλος / Διευθυντής.
Η επαγγελματική του καριέρα έχει αναγνωριστεί διεθνώς και στο ενεργητικό του υπάρχει ένα πραγματικά εκτεταμένο και ποικίλο φάσμα εργασιών. Εκτός από την ευρεία και τεράστια αρχιτεκτονική του πείρα, έχει υπηρετήσει στα εκτελεστικά συμβούλια διαφόρων δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων, και διοικητικών συμβουλίων και ως πρόεδρος του ΡΙΚ και του Λόγου (MEGA), ενώ ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου τόσο της Τράπεζας Κύπρου τόσο και του Πολιτιστικού Ιδρύματος Μακαρίου για αριθμό ετών.
Ασχολείται επίσης, με την υδατογραφία και έχει εκδώσει δυο βιβλία για την Κυπριακή Βυζαντινή Αρχιτεκτονική.
Αλέξανδρος Ανδρέας Φιλίππου – Αρχιτέκτονας / Διευθυντής.
Εργάζεται στο Γραφείο από το 1981, όπου σήμερα είναι Διευθυντής. Έχει αποκτήσει το πτυχίο αρχιτεκτονικής του στο πανεπιστήμιο L’Unite D’Architecture Νumero Deux στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της μακροχρόνιας καριέρας του ασχολήθηκε έντονα με το σχεδιασμό, την παραγωγή και την επίβλεψη μιας ποικιλίας σύνθετων έργων τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Μεταξύ των σημαντικότερων έργων του είναι το Υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου, η Τράπεζα Κύπρου, η Αραβική Τράπεζα (Astro Bank) και η Ελληνική Τράπεζα σε Λευκωσία και Πάφο, τα Κεντρικά Γραφεία της Τράπεζας Κύπρου, Ξενοδοχεία, Οικίες, Κτίρια Γραφείων, Συγκροτήματα Διαμερισμάτων, καθώς και διάφορα εμπορικά κέντρα. Είναι ο υπεύθυνος αρχιτέκτονας του έργου Πανεπιστήμιο Κύπρου (συνεργασία με Atelier Jean Nouvel) και του τουριστικού θέρετρου Aphrodite Hills. Επίσης, είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΓΣΠ για σχεδόν μια δεκαετία.
Άλκης Φιλίππου – Αρχιτέκτονας / Διευθυντής.
Εργάζεται στο Γραφείο από το 1989, όπου σήμερα είναι Διευθυντής. Έχει αποκτήσει το πτυχίο αρχιτεκτονικής του στο Ecole Speciale d’Αrchitecture (D.ESA) στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του πορείας, έχει μελετήσει και επιβλέψει ένα ευρύ φάσμα έργων όπως οικιστικές αναπτύξεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχειακές μονάδες και leisure complexes. Επίσης, ο Άλκης πρόσφατα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια επανεκκίνησης των δραστηριοτήτων της Εταιρείας στη Μέση Ανατολή, ειδικά στο Σουλτανάτο του Ομάν, οι οποίες έχουν σταματήσει λόγω των μεγάλων αλλαγών της χώρας το τελευταίο διάστημα.
Πάρις Φιλίππου – Αρχιτέκτονας / Διευθυντής.
Εργάζεται στο Γραφείο από το 1998, όπου σήμερα είναι Διευθυντής. Έχει αποκτήσει το δίπλωμά του στο Architectural Association School of Architecture (AA), στο Λονδίνο και έκτοτε συνδυάζει την πρακτική με την έρευνα (ειδικά στο Κέντρο Έρευνας Αρχιτεκτονικής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας). Ο Πάρις είναι αρχιτέκτονας και μελετητής αστικού σχεδιασμού, του οποίου τα έργα έχουν δημοσιευτεί και εκτεθεί διεθνώς. Σε αυτά περιλαμβάνονται η επιτυχημένη υποβολή Europan, και η έκθεση στην 10η Αρχιτεκτονική Μπιενάλε της Βενετίας, το βραβείο από το ελληνικό αρχιτεκτονικό περιοδικό Domes, καθώς και η εθνική εκπροσώπηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στο βραβείο Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (επίσης γνωστό ως Βραβείο Mies van der Rohe).
Παύλος Φιλίππου – Αρχιτέκτονας / Διευθυντής
Εργάζεται στο Γραφείο από το 1999, όπου σήμερα είναι Διευθυντής. Έχει αποκτήσει τα πτυχία του – Δίπλωμα, Μεταπτυχιακό και Διδακτορικό – στο Architectural Association School of Architecture (AA), στο Λονδίνο. Ο Παύλος ασχολείται με την πρακτική, τη διδασκαλία και την έρευνα, του οποίου το γενικό ενδιαφέρον περιλαμβάνει την ιστορία και τη θεωρία της αρχιτεκτονικής και της αστικοποίησης, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους οι στρατηγικές χωρικού σχεδιασμού συμβάλλουν στη σύγχρονη πόλη με δημιουργικούς τρόπους. Το έργο του έχει δημοσιευτεί και εκτεθεί διεθνώς. Παράλληλα με την επαγγελματική του συμμετοχή στο Γραφείο μας, έχει συμμετάσχει σε κριτικές επιτροπές, ήταν ο Πρόεδρος του Πολεοδομικού Συμβουλίου, και έχει κάνει διαλέξεις σε πολλά πανεπιστήμια κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Αυστραλία, την Κύπρο και την Ελλάδα.
Στέφανος Φιλίππου – Αρχιτέκτονας.
Εργάζεται στο Γραφείο από το 2010, όπου σήμερα είναι Αρχιτέκτονας. Έχει αποκτήσει τα πτυχία του – Bachelor in Architecture + Masters in Architecture στο Ensapvs (Ecole Nationale D’ Architecture Paris-Val de Seine), στο Παρίσι. Κατά την διάρκεια της επαγγελματικής του πορείας έχει μελετήσει και επιβλέψει ένα ευρύ φάσμα έργων όπως ιδιωτικές κατοικίες, οικιστικές αναπτύξεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ξενοδοχειακές μονάδες, χώρους εστίασης και άλλα, ενώ ασχολείται και με την υιοθέτηση νέων λογισμικών για αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την εκπαίδευση του προσωπικού του Γραφείου. Επιπρόσθετα, ασχολείται με την παραδοσιακή αλλά και την ψηφιακή τέχνη; ο πίνακας του “Adventitious City” εκτίθεται στην μόνιμη έκθεση του NFTArts στο Λονδίνο.
Μάρκος Φιλίππου – Αρχιτέκτονας.
Εργάζεται στο Γραφείο από το 2017 όπου σήμερα είναι Αρχιτέκτονας. Έχει αποκτήσει το δίπλωμα του από την Ecole Speciale d’Architecture (D.ESA) στο Παρίσι. Κατά την διάρκεια της σύντομης επαγγελματικής του πορείας, ασχολήθηκε με ποικίλες αναπτύξεις όπως, ιδιωτικές κατοικίες, οικιστικές αναπτύξεις, χώρους εργασίας, ξενοδοχειακές μονάδες, εκπαιδευτικά κέντρα και άλλα. Σε συνάρτηση με τον Στέφανο, συνεισφέρει στην εκπαίδευση του προσωπικού του Γραφείου σε νέα λογισμικά αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Ο Μάρκος μελετά συνεχώς την σχέση αρχιτεκτονικής – τεχνολογίας και τους διάφορους τρόπους μετάφρασης μιας ιδέας μέσω ψηφιακών και υλικών μέσων για την λεπτομερή μοντελοποίηση των αρχιτεκτονικών του απόψεων.
Οι αρχιτέκτονες που άλλαξαν την “ιστορία”
Το αρχιτεκτονικό Γραφείο Ι+Α Φιλίππου έχει συμπληρώσει 61 χρόνια ζωής. Ιδρύθηκε το 1960 από τους αδελφούς Ιάκωβο και Ανδρέα Φιλίππου. Είναι ένα Γραφείο που έχει στο ενεργητικό σημαντικά έργα σε Κύπρο και εξωτερικό και ένα Γραφείο εισήγαγε στην Κύπρο τον επαγγελματισμό και την τεχνογνωσία εφ όλης της ύλης για μια κατασκευή. Οι ιστορίες που συνοδεύουν το Γραφείο και τους ιδρυτές τους πολλές. Για όλα αυτά μιλήσαμε με τον κ. Ανδρέα Φιλίππου.
Όπου κοιτάξει κάποιος στην Κύπρο βλέπει πινακίδες με έργα που έχετε σχεδιάσει. Φαίνεται ότι στην 60χρονη πορεία σας έχετε σχεδιάσει πάρα πολλά έργα. Που οφείλεται αυτό;
Οι πινακίδες είναι υποχρεωτικές από το νόμο διότι υπογράφεις τα κτήρια που σχεδιάζεις. Το ίδιο ισχύει και για τους άλλους συντελεστές του Έργου, όπως ο πολιτικός μηχανικός, ο ηλεκτρολόγος, ο μηχανολόγος. Εμείς ακολουθούμε την νομοθεσία και δεν μετράμε αριθμό πινακίδων. Ως ένα βαθμό μπορεί σε αυτό να βοήθησαν και ορισμένες συγκυρίες και λίγο η τύχη. Συνέτεινε όμως σημαντικά η ειλικρίνεια του Γραφείου μας και η σχέση του με τους πελάτες. Οι πελάτες που πέρασαν από το Γραφείο αυτά τα 60 χρόνια, παραμένουν φίλοι μας. Αν έχουν κάποιο πρόβλημα ή θέλουν μια συμβουλή, θα έρθουν σε εμάς πριν πάρουν απόφαση. Εξακολουθούμε να διατηρούμε μαζί τους φιλική και επαγγελματική σχέση.
Ο πρώτος σταθμός
Το Γραφείο σας δημιουργήθηκε με αφορμή την ανέγερση των Γυμνασίων Κύκκου. Μάλιστα έχετε κατά καιρούς εκφράσει την άποψη ότι πρόκειται για έργα που στιγμάτισαν θετικά την αρχιτεκτονική πορεία του είδους στην Κύπρο. Πείτε μας την ιστορία.
Μεταξύ των δεκαετιών του ’50 και του ’60 την αρχιτεκτονική την έκαναν περισσότερο οι πολιτικοί μηχανικοί και αρκετοί τεχνικοί, οι οποίοι ήταν σχεδιαστές με πείρα. Οι διπλωματούχοι αρχιτέκτονες ήταν λίγοι.
Οι νέοι αρχιτέκτονες έπρεπε τότε να παλέψουν σκληρά για να κερδίσουν κάποια έργα. Εμάς μας δόθηκε η ευκαιρία με τα γυμνάσια του Κύκκου. Όταν ο Κύκκος αποφάσισε να κτίσει τα συγκεκριμένα σχολεία, επειδή ο πατέρας μας ως εργολάβος έκαμνε ορισμένες δουλειές για την Ιερά Μονή Κύκκου, και ο Ηγούμενος ήταν πολύ ευχαριστημένος από την συνεργασία τους, ανέθεσε την μελέτη και επίβλεψη των Γυμνασίων στο Γραφείο του Ιάκωβου, παρόλο το νεαρό της ηλικίας του.
Ο αδελφός μου, ο Ιάκωβος, είχε ήδη γυρίσει στην Κύπρο από την Λυών το 1958 και άνοιξε ένα μικρό Γραφείο μέσα στην παλιά Λευκωσία. Εγώ, μετά που τέλειωσα τις σπουδές μου το 1959, παρέμεινα στο Λονδίνο και εργαζόμουν σε γνωστό Γραφείο. Τα Γυμνάσια ήταν μια μεγάλη πρόκληση τόσο για τον Ιάκωβο όσο και για μένα. Νέοι αρχιτέκτονες, μεγάλο έργο!!! Τότε αποφασίσαμε να έρθω στην Κύπρο. Ιδρύσαμε και οργανώσαμε το Γραφείο και αρχίσαμε δουλειά.
Τι ήταν αυτό που ξεχώριζε αρχιτεκτονικά αυτά τα δύο σχολικά κτήρια;
Στην πρώτη μας συνάντηση με τον Υπουργό Παιδείας, Κωνσταντίνο Σπυριδάκη, και τον Άγιο Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Κύκκου, συζητήσαμε τις λειτουργικές ανάγκες των δύο Γυμνασίων, την οικονομική πτυχή, τον χώρο που θα παρέχετο και τον προγραμματισμό. Επίσης, συζητήσαμε διάφορα άλλα οργανωτικά θέματα για τα δύο σχολεία και αποφασίστηκε πως τα Γυμνάσια θα ήταν ξεχωριστά, για μαθητές και μαθήτριες. Ταυτόχρονα, θα κατασκευάζονταν κοινόχρηστοι χώροι που θα χρησιμοποιούνταν τόσο από τους μαθητές όσο και από τις μαθήτριες, όπως αίθουσα χημείας, φυσικής, μουσικής, τέχνης κλπ. Οι χώροι αυτοί έπρεπε να είχαν εύκολη, αλλά ξεχωριστή πρόσβαση τόσο από τους μαθητές όσο και από τις μαθήτριες. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης μας συνάντησης αποφασίστηκε να υποβάλουμε ένα σημείωμα για όλα όσα συζητήθηκαν και επίσης να δοθεί αναλυτικά το πρόγραμμα των λειτουργικών αναγκών. Αυτό το στείλαμε και η ανταπόκριση και η έγκριση ήταν άμεση. Αμέσως αρχίσαμε δουλειά και σε λίγες μέρες παρουσιάσαμε το Master Plan για το χώρο που συμπεριελάμβανε τα δύο Γυμνάσια, τους κοινόχρηστους εργαστηριακούς χώρους, τα κτήρια διοίκησης, αμφιθέατρο και γήπεδο αθλοπαιδιών. Αυτό το Master Plan θα υλοποιείτο κατά φάσεις με πρώτη φάση το κτήριο των αρρένων, που σύμφωνα με το πρόγραμμα και με τις ανάγκες του Υπουργείου Παιδείας, έπρεπε να σχεδιαστεί και να κτιστεί σε 11 μήνες! Ήταν πραγματικά ένα έργο ρεκόρ. Τα καταφέραμε και το τελειώσαμε σε 11 μήνες ακριβώς και χωρίς οικονομικές υπερβάσεις.
Πριν αρχίσει ο σχεδιασμός…
Όταν σχεδιάζετε ένα έργο ποιες είναι για εσάς απαράβατες αρχές σε όλη αυτή την πολύχρονη πορεία σας;
Η πιο σημαντική αρχή που πρέπει να διέπει τη διαδικασία του σχεδιασμού μιας ανάπτυξης είναι να γίνει η πιο σωστή μελέτη των λειτουργικών αναγκών του πελάτη.
Αυτό το πρόγραμμα των λειτουργικών αναγκών πρέπει να γίνει αποδεκτό από όλους τους εμπλεκόμενους γιατί αυτό το πρόγραμμα αρχίζει να μεταφράζεται σε σχέδια. Τo κυριότερο όμως είναι να γίνει κατανοητό στον πελάτη καθώς αυτό θα βοηθήσει μετέπειτα όταν θα γίνονται αλλαγές. Κάθε αλλαγή σημαίνει επιπλέον κόστος και καθυστερήσεις. Θυμούμαι πως κάποιος γνωστός αρχιτέκτονας έδωσε ένα παράδειγμα για να δείξει πόσο σοβαρό είναι το πρόγραμμα. «Ένα φιλικό ζευγάρι του ζήτησε να τους σχεδιάσει το σπίτι τους και του έλεγαν το άλφα, το βήτα και μετά όχι έτσι αλλά αλλιώς. Αφού τους άκουσε με προσοχή τους απάντησε ως εξής: «Μα καλά θέλετε σπίτι για να ζήσετε μέσα ή σπίτι για να σας βοηθήσει να πάρετε διαζύγιο;» Επίσης, σ’ αυτό το αρχικό στάδιο πρέπει να καθοριστεί το κόστος. Επομένως, είναι πολύ βασικό να βοηθήσεις τον πελάτη να αποφασίσει τις ανάγκες του και να καταλάβει την όλη διαδικασία του σχεδιασμού και της κατασκευής.
Η αρχιτεκτονική είναι βάθος αμέτρητο
Ποιους θεωρείτε ως πιο σημαντικούς σταθμούς στην 60χρονη πορεία της Ι + Α Φιλίππου;
Το Γραφείο πέρασε πολύ δύσκολες καταστάσεις. Ιδιαίτερα στην αρχή που είχαμε αναλάβει τα Γυμνάσια και είμασταν μόνοι μας. Πολλές φορές φτάναμε σε απόγνωση γιατί δεν είχαμε βοήθεια και όλα έπρεπε να περάσουν από το χέρι μας.
Τα σχολεία τότε τα σχεδίαζε το Υπουργείο Παιδείας το οποίο ήταν στελεχωμένο ως επί το πλείστων με σχεδιαστές. Γινόταν μια κάτοψη για ένα συγκεκριμένο σχολείο και μετά πάνω σ’ αυτό το σχέδιο γίνονταν αλλαγές και κτιζόταν. Μπορούμε να πούμε πως η αρχιτεκτονική είναι εύκολη, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ δύσκολη, προπάντων όταν πρόκειται για πολύ σύνθετα έργα.
Εγώ, που επαγγέλλομαι τον αρχιτέκτονα για πάνω από 60 χρόνια, λέω ότι δεν ξέρω πολλά πράγματα. Η αρχιτεκτονική είναι βάθος αμέτρητο. Διότι αρχιτεκτονική είναι ο τόπος. Είναι η ίδια η φύση. Η αρχιτεκτονική και το περιβάλλον είναι ένα και το αυτό. Η αρχιτεκτονική δεν πρέπει να καταπατά και να καταστρέφει το περιβάλλον, αλλά να το αναβαθμίζει. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι το περιβάλλον για να είναι «σωστό» πρέπει να αφήσουμε τα πράγματα όπως είναι. Όχι. Μπορούμε να κτίσουμε σεβόμενοι το περιβάλλον. Και αφού γνωρίσουμε και «χωνέψουμε» το χώρο μέσα στον οποίο θα κτίσουμε, αυτό που θα κτίσουμε, πρέπει να συνάδει με τον ίδιο τον χώρο. Διότι αυτό που θα κτίσουμε θα είναι το ίδιο το περιβάλλον.
Γιατί όμως ήταν δύσκολη εποχή όταν αναλάβατε τα Γυμνάσια Κύκκου;
Διότι όταν ήρθαμε εδώ έπρεπε να τα κάνουμε όλα μόνοι μας. Δεν υπήρχαν πολιτικοί μηχανικοί, μηχανολόγοι, επιμετρητές ποσοτήτων που θα μας βοηθούσαν να συμπληρώσουμε τον δικό μας σχεδιασμό, και στη συνέχεια αυτοί να συμπληρώσουν τον δικό τους. Εμείς, είχαμε την τύχη που είχαμε ένα πολύ καλό συνεργάτη πολιτικό μηχανικό, τον Γιάγκο Ζαμπαρλούκο, που διετέλεσε και Υπουργός Συγκοινωνιών σε κάποιο στάδιο, φίλος από το Λονδίνο, ο οποίος μπορώ να πω ότι ήταν ο τρίτος Φιλίππου. Ήταν μαζί μας στο Γραφείο μέχρι την ημέρα που απεβίωσε.
Επίσης, τότε είχαμε γνωρίσει τον Γαβριήλ Γαβριηλίδη. Ο Γαβριηλίδης ήταν ο άνθρωπος που έφερε τον ηλεκτρισμό στη Λευκωσία. Εξ ου και τα γνωστά «Φώτα Γαβριηλίδη». Ο Πιερίδης έβαλε τα χρήματα και ο Γαβριηλίδης την ηλεκτρολογία. Ήταν από τους πρώτους ηλεκτρολόγους που ήρθαν στην Κύπρο. Μας βοήθησε ‘δανείζοντάς’ μας ένα μηχανολόγο/ ηλεκτρολόγο για να μας βοηθήσει στο Γραφείο.
Τότε, εμείς προσπαθήσαμε για πρώτη φορά να χρησιμοποιήσουμε σύμβουλους σε ένα μεγάλο έργο. Προηγουμένως, ο πελάτης φώναζε ένα εργολάβο και αυτός αναλάμβανε τα πάντα. Εμείς, προσπαθήσαμε να αλλάξουμε αυτό το πράγμα. Προσδώσαμε στο επάγγελμα εκείνα τα στοιχεία για να μπορεί να εξελιχθεί. Εισαγάγαμε τον επαγγελματισμό και την τεχνογνωσία εφ όλης της ύλης για μια κατασκευή. Με τον σκελετό από μπετόν αρμέ ή με μεταλλική κατασκευή, τα πράγματα έπρεπε να μπουν σε νέα βάση. Τα πράγματα δεν μπορούσαν να γίνουν με τον παλιό τρόπο. Έπρεπε ο καθένας να κάνει εξασκήσει την ειδικότητά του. Και εμείς πρωτοστατήσαμε για να ξεκινήσει αυτή η νέα διαδικασία. Είμαστε επίσης από τους πρώτους που χρησιμοποιήσαμε τον επιμετρητή ποσοτήτων.
Μπορώ να πω ότι αυτή η προσπάθειά μας κορυφώθηκε με την ανάθεση του σχεδιασμού του ξενοδοχείου ΧΙΛΤΟΝ στη Λευκωσία με την συνεργασία της αρχιτεκτονικής μονάδας του Hilton International. Για μας αυτό ήταν μια πολύ μεγάλη πρόκληση και ευκαιρία και μας έδωσε την ευκαιρία για συνεργασίες με μεγάλες διεθνείς κατασκευαστικές εταιρείες. Αυτό συνέτεινε στην απόκτηση εμπειρίας για σχεδιασμό και διοίκηση μεγάλων και σύνθετων έργων τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.
Αδέλφια και αχώριστοι φίλοι
Δύο αδέλφια μαζί τόσα χρόνια, πως ήταν η συμβίωση κάτω από την ίδια επαγγελματική στέγη;
Ο Ιάκωβος κι εγώ είμασταν περισσότερο φίλοι παρά αδέλφια. Και αυτό έγινε μετά που τελειώσαμε το Γυμνάσιο. Παντού πηγαίναμε μαζί. Όταν σπουδάζαμε, εγώ στο Λονδίνο και εκείνος στη Γενεύη, πήγαινα και τον έβρισκα όποτε μπορούσα και όταν μου επέτρεπαν τα οικονομικά μου.
Σαν χαρακτήρες πώς ήταν ο ένας και πώς ο άλλος;
Είχαμε διαφορές. Αλλά τις διαφορές τις λύναμε πάντα με συζήτηση και φιλία. Πάντα συζητούσαμε. Ανταλλάζαμε απόψεις. Έπαιρνε τις απόψεις ο ένας, τις επεξεργαζόταν, μετά τις έπιανε ο άλλος… Αναπτύξαμε έναν τρόπο συνεργασίας, ο οποίος στο τέλος ο ένας ήξερε τι θα κάνει ο άλλος.
Όταν αυξήθηκε η δουλειά μας και κατ’ επέκταση το προσωπικό του Γραφείου και ταυτόχρονα τα οικονομικά ζητήματα, ο Ιάκωβος ασχολείτο περισσότερο με αυτά τα θέματα. Ήταν ο άνθρωπος που φρόντιζε να κρατά το Γραφείο σε ένα υψηλό επίπεδο εργασιών και υπηρεσιών.
Δηλαδή, με λίγα λόγια, είχαμε μια πολύ καλή σχέση και επαγγελματική και φιλική και βεβαίως αδελφική. Γι’ αυτό όταν έχασα τον Ιάκωβο πριν περίπου 12 χρόνια, έχασα τον καλύτερό μου φίλο και τον πιο στενό μου συνεργάτη.
Πώς τα καταφέρνετε να είσαστε σήμερα στο Γραφείο επτά Φιλίππου; Είναι κάτι τυχαίο;
Αυτό οφείλεται στο ότι είμαστε μια πολύ συνδεδεμένη οικογένεια. Ελεύθερα όλοι σχεδόν οι νεότεροι Φιλίππου επέλεξαν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του αρχιτέκτονα. Δεν ήταν επιβολή αλλά επιλογή.
Ο «μάστρε Φίλιππος»
Ο πατέρας σας, ο μάστρε Φίλιππος, ήταν ένας πολύ καλός κτίστης, λαϊκός τεχνίτης και αργότερα εργολάβος. Τι σας έχει αφήσει ως παρακαταθήκη;
Ο πατέρας μας ήταν η προσωποποίηση του κύπριου λαϊκού τεχνίτη. Ήταν ο άνθρωπος που μετά δυσκολίας τέλειωσε το δημοτικό σχολείο. Έχασε τον πατέρα του όταν ήταν 9 χρονών και σε ηλικία 12 χρονών έπιασε δουλειά για να μάθει να κτίζει. Έμαθε σύντομα το κτίσμα και το πελέκημα της πέτρας και μόνος στη συνέχεια του εξελίχθηκε ως τεχνίτης, ως επιστάτης και αργότερα ως εργολάβος.
Όταν άρχισε να γίνεται ο σιδηρόδρομος από το Βαρώσι προς τη Λεύκα, ο πατέρας μου είχε το θάρρος-θράσος να πάει στη Μόρφου, να βρει τον υπεύθυνο και να του ζητήσει να του δώσει δουλειά ως εργολάβος για τους σταθμούς του τρένου. Έφτιαξε οικοδομικά έργα από τη Μόρφου μέχρι την Ευρύχου. Επίσης έκτισε όλα τα γεφύρια της γραμμής του τρένου.
Στην πορεία του έκανε πολλά σημαντικά έργα. Σκεφτείτε ότι σχεδίασε και έκτισε την εκκλησία στη Γαλάτα. Μια βυζαντινού ρυθμού εκκλησία που είμαι σίγουρος ότι πολλοί διπλωματούχοι αρχιτέκτονες θα δυσκολευτούν να την σχεδιάσουν μόνοι τους. Εγώ, για να είμαι ειλικρινής, μελέτησα την εκκλησία πόντο με πόντο. Την μέτρησα, την ξαναμέτρησα και δεν βρήκα λάθος στο ρυθμό που χρησιμοποίησε ο πατέρας μου. Τώρα πως έμαθε όλους αυτούς τους βυζαντινούς ρυθμούς, ένας λαϊκός τεχνίτης, αυτό δεν μπορώ να το απαντήσω. Έκτισε ένα σταυροειδή ναό με τρούλο, με κορινθιακούς κίονες, με τούβλα, τα οποία τούβλα, σημειώστε, κατασκευάστηκαν στα τρία καμίνια της Γαλάτας, τα οποία έκαμε ο ίδιος για το χωριό. Η εκκλησία αυτή είναι κτισμένη ολόκληρη με τα τούβλα των τριών αυτών καμινιών. Πρόκειται πραγματικά για ένα πολύ επιβλητικό έργο.
Τι έχετε μάθει από τον πατέρα σας;
Εμείς ζώντας με τον πατέρα μου και παρακολουθώντας ότι πάντα ήθελε το τέλειο, το πώς εργαζόταν, μάθαμε πολλά. Επίσης, μας βοήθησε το όνομά του. Ο πατέρας μας είχε ένα πολύ γνωστό και καλό όνομα στην κοινωνία. Ήταν ο «μάστρε Φίλιππος». Όταν πας στη Σολιά και πεις για τον «μάστρε Φίλιππο», δεν θα βρεις κάποιον που να μην τον ξέρει. Ήταν πρόεδρος της σχολικής εφορείας για 40 χρόνια. Σχεδόν έκτισε το Γυμνάσιο της Ευρύχου μόνος του. Ήταν ένας άνθρωπος τίμιος που είχε στο DNA του την πρόοδο. Είχε μανία με τη μόρφωση και επειδή ο ίδιος δεν τα κατάφερε, έκανε τα πάντα για να προωθήσει τη μόρφωση στα παιδιά της Σολιάς.
Ήταν ένας άνθρωπος που είχε εργοληπτική εταιρεία δική του και ενώ τα παιδιά του είχαν το αρχιτεκτονικό γραφείο Ι + Α Φιλίππου, ποτέ δεν έδωσε προσφορά για να κάνει δουλειά του Γραφείου Φιλίππου.
Δεν ήθελε να ανταγωνιστεί με άλλους εργολάβους σε έργα του Γραφείου των παιδιών του.
«Ρε Αντρέα γίνε γιατρός»
Αληθεύει ότι ο μάστρε Φίλιππος ήθελε να σας κάνει γιατρό;
Μια μέρα, ο μακαρίτης ο πατέρας μου, όταν του είπα ότι θέλω να σπουδάσω αρχιτέκτονας, μου είπε το εξής που θυμάμαι μέχρι σήμερα: «ρε Αντρέα, που να πας γιε μου να ανακατωθείς με τα κτίσματα. Πήγαινε να γίνεις γιατρός». Εγώ του απάντησα πως, «καλύτερα κτίστης να πελεκώ πέτρα στην Ιερατική Σχολή, παρά να γίνω γιατρός». Φυσικά, δεν με εμπόδισε. Ήταν άνθρωπος προοδευτικός. Μας άφηνε να αποφασίζουμε για τον εαυτό μας, αλλά ταυτόχρονα να αναλαμβάνουμε και τις ευθύνες. Πήραμε πολλά από τον πατέρα μας.
Ο τάφος του Μακαρίου στο Θρονί
Πώς έγινε και εσείς σχεδιάσατε και υλοποιήσατε τον τάφο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στο Θρονί στον Κύκκο;
Με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο διατηρούσα πολύ καλές σχέσεις. Μια μέρα με κάλεσε ο ίδιος και μου ζήτησε να πάμε στον Κύκκο. Εκεί μου αποκάλυψε τι ήθελε να κάνει με τον τάφο του και μαζί είδαμε τις διάφορες περιοχές πριν ο ίδιος καταλήξει στη συγκεκριμένη. Αντιλαμβάνεστε ότι η όλη διαδικασία έγινε με άκρα μυστικότητα.
Ο Μακάριος προτιμούσε το εκκλησάκι που είναι μέσα ο τάφος να είναι υπόγειο. Να μην φαίνεται από πάνω και να μην μεταβάλουμε το τοπίο με κανένα τρόπο. Του εξήγησα ότι υπάρχει πρόβλημα διότι τα πετρώματα του Τροόδους είναι τέτοια που δεν μπορεί να σκαλιστούν. Δεν υπήρχε τρόπος να σκαλίσουμε τη φόρμα ενός καμαροσκέπαστου είτε σταυροειδούς ναού στα βουνά του Τροόδους για να τον κάνουμε τάφο, έστω και μικρών διαστάσεων.
I want to add that Makarios chose that area for two reasons:
Του εξήγησα ότι το πιο καλό ήταν να σκάψουμε το μέρος, αλλά πριν το σκάψουμε να κάμουμε μια φωτογραφική αποτύπωση του χώρου και όλων των θάμνων. Μας βοήθησε σε τούτο και το Τμήμα Δασών. Κι όταν τελειώσουμε και σκεπάσουμε το εκκλησάκι από πάνω και αφήσουμε την είσοδο και τον φεγγίτη από πίσω, να επαναφέρουμε το τοπίο στην αρχική του κατάσταση. Κι αυτό κάναμε. Όπως αρχικά είχε διαμορφωθεί το κτίσμα στην περιοχή ήταν ένα με το τοπίο.
Θέλω να προσθέσω πως ο Μακάριος επέλεξε το συγκεκριμένο χώρο για δύο λόγους:
Πρώτα απ’ όλα από εκεί φαίνεται η γενέτειρά του Παναγιά και ο χώρος που ήταν η μάντρα του πατέρα του, εκεί που πήγαινε όταν ήταν μικρό παιδί. Εγώ δεν ήξερα που ήταν η μάντρα. Με πήρε όμως αργότερα για να τη δούμε και να κτίσουμε ένα ξυλοσκέπαστο εκκλησάκι. Μετά τον θάνατό του συμπληρώθηκε από την φρουρά του.
Το δεύτερο ήθελε να βλέπει το μεγαλύτερο μέρος της Κύπρου, το Ξερού μέχρι την Μόρφου και ένα μέρος της πεδιάδας της Μεσαορίας. «Θέλω να βλέπω την κατεχόμενη Κύπρο» έλεγε, μέσα από αυτή τη μεγάλη ησυχία που θα μου παρέχει αυτό το υπέροχο, ειδυλλιακό και δραματικό τοπίο των βουνών του Τροόδους. Γι’ αυτό θέλω ένα στενό μονοπάτι που θα οδηγεί στην είσοδο του τάφου στο δυτικό μέρος και ένα άνοιγμα (φεγγίτη) στο ανατολικό του μέρος».
Στο τέλος ζήτησε να γίνουν και ορισμένες δουλειές συντήρησης στο Θρονί της Παναγιάς και να το ενώσουμε με την είσοδο του τάφου με ένα πέτρινο μονοπάτι.
Υπηρεσίες για ένα ευρύ φάσμα αναπτύξεων
Το Γραφείο Ι+Α Φιλίππου αρχιτέκτονες μηχανικοί Ε.Π.Ε. παρέχει επαγγελματικές υπηρεσίες αρχιτέκτονα και πολιτικού μηχανικού, για ένα ευρύ φάσμα αναπτύξεων, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:
- Εκπαιδευτικά ιδρύματα,
- Ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα,
- Ιατρικά κέντρα και νοσοκομεία,
- Πολιτιστικά ιδρύματα,
- Εμπορικά κτίρια, γραφειακοί χώροι και άλλα κτίρια πολλαπλών χρήσεων,
- Οικιστικές μονάδες και κατοικίες,
- Αεροδρόμια,
- Βιομηχανικά κτίρια και υποδομές,
- Κέντρα αναψυχής και εγκαταστάσεις αθλητισμού.
Διεύθυνση.
Ionos 1, Engomi
2406, Nicosia, Cyprus
P.O.Box 21732
Nicosia, 1512, Cyprus
Τηλέφωνο.
+357 22 716 000
+357 22 716 100